نگاه ما به زن
در بین نگاه‌های مختلف و متفاوتی که نسبت به زن وجود دارد، نگاه ما که خود را مسلمان و انقلابی می‌دانیم، باید براساس همین مسئله و نگاهی اسلامی – انقلابی باشد. موضوع زن و توجه به موارد مربوط به آن مسئله مهمی است که بانوان جبهه انقلاب باید با نگاه و خط فکری درستی به آن توجه کرده و بپردازند. در این بین نمی‌توان نگاهی کامل‌تر و درست‌تر از نگاه رهبر معظم انقلاب پیدا کرد؛ از این جهت که ایشان نگاه دقیق و ریزبینانه ای به موضوعات مختلف و مخصوصا این موضوع دارند، سال‌ها روی مسئله زن کار کرده‌اند و گفتمانی منسجم برای این موضوع دارند که در طی سال‌ها تلاش کرده‌اند این گفتمان را نشر دهند. همچنین نگاه ایشان در عین دینی و اسلامی بودن، روشنفکرانه است و حرف‌های جدیدی مطابق با زمان حال و کنونی دارد.
کتاب «زن و بازیابی هویت حقیقی» گزیده بیانات حضرت آیت‌الله سید علی خامنه‌ای (مدظله‌العالی) رهبر معظم انقلاب اسلامی درباره زن و هویت حقیقی اوست که به کوشش محسن کربلایی نظر و جمعی از محققین در سال ۱۳۹۰ و هم‌زمان با برگزاری نشست راهبردی «زن و خانواده» منتشر شد. ناشر این اثر انتشارات انقلاب اسلامی است.
این کتاب در ۴ بخش به تبیین هویت واقعی زن پرداخته است؛ به این شکل که پس از بیان کلیاتی از مباحث مربوط به زنان و خانواده، به بیان سیمای زن در سه بعد فردی، خانوادگی و اجتماعی می‌پردازد.
البته باید توجه داشت که ترتیب و سیر موارد بیان شده بر اساس منظومه فکری نگارندگان کتاب است و هنگام خواندن کتاب با سیر فکری نگارندگان کتاب، از نظرات مقام معظم رهبری درباره زن و هویت واقعی او آگاه می‌شوید.
در بخش اول کتاب زن و بازیابی هویت حقیقی ضرورت پرداختن به موضوع زن و پیشینه تاریخی آن بیان می‌شود؛ نیاز است این بررسی تاریخی در دو زمان قبل و بعد از ظهور اسلام و در ایران و غرب اتفاق بیفتد و با هم مقایسه شوند. همچنین در ادامه به جایگاه زن در اسلام و تمدن اسلامی و جایگاه زن در غرب و تمدن مادی اشاره شده است.
در قسمتی از این فصل می‌خوانیم:
“اوّلاً فکر رشد زنان از لحاظ معنوی و اخلاقی، بایستی یک فکر رایج در میان خودِ زنان باشد. خودِ بانوان باید بیشتر به این مسأله بیندیشند. خودِ آنها به معارف، به معلومات، به مطالعه و به مسائل اساسی زندگی رو کنند. همان تربیت غلط غربی موجب شد که در دوران حکومت طاغوت در این کشور، زنان به آرایش، تجمّلات، زینت‌های بیخودی، تبرّج و خودنمایی تمایل پیدا کنند که این هم از نشانه‌های مردسالاری است. یکی از نشانه‌های مردسالارىِ غربی‌ها همین است که زن را برای مرد می‌خواهند؛ لذا می‌گویند زن آرایش کند، تا مرد التذاذ ببرد! این مردسالاری است، این آزادی زن نیست؛ این در حقیقت آزادی مرد است”.
در بخش دوم کتاب زن و بازیابی هویت حقیقی به سیمای زن در بعد فردی پرداخته شده است. ابتدا الگوهای قرآنی – اسلامی نظیر حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها، حضرت زینب سلام‌الله‌علیها، حضرت سکینه کبری سلام‌الله‌علیها، حضرت مریم و آسیه همسر فرعون و ویژگی‌های آنها و سپس الگوهای منحط و ویژگی‌های آنها بیان شده است. در ادامه به وظایف زن در بعد فردی اشاره شده و برابری‌ها و تفاوت‌های میان زن و مرد مطرح شده است. در آخر نیز عوامل انحطاط زنان نظیر توجه به خوشگذرانی‌ها و هوس‌های زودگذر، رعایت نکردن عفاف و حجاب، گرایش به مدگرایی و مصرف‌گرایی و… بیان شده است.
نکته قابل توجه در این کتاب این است که عموماً افراد و نگاه‌های مختلف بیشتر به بعد اجتماعی یا خانوادگی زن می‌پردازند و به جایگاه اجتماعی و فعالیت‌های اجتماعی زنان یا نقش‌های خانوادگی آنها توجه می‌کنند اما رهبری در کنار توجه به ابعاد اجتماعی و خانوادگی، بعد فردی زن را هم مهم می‌دانند.
در بخش سوم کتاب زن و بازیابی هویت حقیقی به سیمای زن در بعد خانوادگی پرداخته شده است. در این بخش جایگاه خانواده در اسلام و فرهنگ اسلامی و جایگاه خانواده در غرب و فرهنگ غربی بیان شده است. در ادامه به جایگاه زن در خانواده (خانواده اسلامی و خانواده غربی) و روش‌ها و شیوه‌های زندگی در خانواده پرداخته شده است. در آخر نیز وظایف نهادهای اجتماعی در رابطه با مسائل مربوط به خانواده مطرح شده است.
در بخشی از این فصل می‌خوانیم:
“در محیط خانواده زن و شوهر با هم همکاری کنند، اگر شوهر مشکلی یا مضیقه‌ای دارد، زن با او بسازد. اگر زن داخل خانه یا در محیط کار یا هر جور که هست دشواری دارد شوهر باید به او کمک کند. خود را در سرنوشت همسر شریک بدانند، هر دوی آنها این را برای خاطر خدا انجام دهند.
ما دیده بودیم که گاهی مرد، زن را موجود درجه دو حساب می‌کرد! اما موجود درجه دو نداریم، هر دو مثل هم هستند، هر دو از حقوق برابری در زمینه امور زندگی برخوردارند – مگر در جاهایی که خدای متعال بین زن و مرد فرقی گذاشته که آن هم روی مصلحتی است و به نفع مرد و به ضرر زن هم نیست – باید مثل دو نفر شریک، مثل دو نفر رفیق در خانه با هم زندگی کنند.
این طور هم نیست که بگوییم همه جا خانم از آقا تبعیت کند؛ نخیر. چنین چیزی نه در اسلام داریم و نه در شرع. «الرّجال قوّامون علی النساء» معنایش این نیست که زن بایستی در همه امور تابع شوهر باشد، نه! یا مثل برخی از این اروپا ندیده‌های بدتر از اروپا و مقلد اروپا بگوییم که زن بایستی همه‌کاره باشد و مرد باید تابع باشد، نه! این هم غلط است، بالاخره دوتا شریک و دوتا رفیق هستید. یک جا مرد کوتاه بیاید، یک جا زن کوتاه بیاید. یکی اینجا از سلیقه و خواست خود بگذرد، دیگری در جای دیگر، تا بتوانید با یکدیگر زندگی کنید.”
در بخش چهارم (آخر) کتاب زن و بازیابی هویت حقیقی به سیمای زن در بعد اجتماعی پرداخته شده است. در این بخش جایگاه زن در جامعه و حضور اجتماعی زن مطرح شده است. تعامل انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی با زنان و نقش زنان در این رویدادها بیان شده و در آخر به وظایف نهادها نسبت به زنان اشاره شده است.
درست است که این کتاب به بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی درباره موضوع زن از ابتدای دوران رهبری ایشان تا سال ۱۳۹۰ پرداخته و از سال ۱۳۹۰ تا کنون در متن کتاب نیست اما باید به همین بازه زمانی هم توجه کرد.
نکته قابل توجه در کتاب «زن و بازیابی هویت حقیقی» این است که عموماً افراد و نگاه‌های مختلف بیشتر به بعد اجتماعی یا خانوادگی زن می‌پردازند و به جایگاه اجتماعی و فعالیت‌های اجتماعی زنان یا نقش‌های خانوادگی آنها توجه می‌کنند اما رهبری در کنار توجه به ابعاد اجتماعی و خانوادگی، بعد فردی زن را هم مهم می‌دانند.
